Pulculukta Kullanılan Deyim ve Tanımlar
Uçak Pulu: Posta ücret tarifesinde uçakla gönderilecek posta maddeleri için öngörülen ücretlerde bastırılan ve üzerlerinde havacılıkla ilgili resimler bulunan pullardır.
Tematik Pul: Kuş, çiçek, spor, meşhur adamlar, tablolar gibi belli konuların resimlerini taşıyan pullardır.
Takse Pulu: Postaya verildiği sırada ücreti hiç ödenmemiş veya eksik ödenmiş posta gönderilerinin alıcılarından veya gerektiğinde göndericilerinden alınan ücretler için kullanılan pullardır. Bunlar başka posta hizmetlerinde kullanılmaz. Halen kullanımda bu pul türü yoktur. İleride bastırılması mümkündür.
Tet Bes: Birbirine ters olarak basılmış olarak basılmış iki pula denir. Bunlar bas basa ters, yan yana ters ve ayak ayaga ters basılmış olabilir. Tet-bes pullar posta ücretlerinin ödenmesinde teker teker de kullanılabilirler. 1956 yılında XXV. Milletlerarası Anti-alkolizm Kongresini anmak için bastırılan pullar bunlara bir örnektir.
Föyye: Üzerinde dantelli veya dantelsiz bir veya birkaç pul basılmış olan ve kenarlarında çoğu zaman yazılar taşıyan küçük pul tabakasıdır.
Sürsarj: Değerli kağıtların veya pulun değerini değiştirerek veya değiştirmeksizin başka bir olayı anmak veya pulun çıkarılış amacını değiştirmek için üzerlerine yeni yazılar, rakamlar veya motifler basılması işlemidir. Genellikle elde kalmış yüksek değerili pullara düşük değer basılarak yapılmıştır.
Varyete: Bir pulun değişik şekillerde basılmasıdır. Erörden farkı varyetenin Posta İşletmesinin kontrolü altında ve çok sayıda olmasıdır.
Vinyet: Filatelik materyallerdeki posta geçerliliği olan pullar dışındaki her türlü etiket vinyet olarak tanımlanır, ancak sözlük tanımı "Bir kitabın sayfalarını süsleyen başlık, süslü harf gibi motif" olarak geçmektedir.
Santre: Bir pulun karşılıklı marjlarının birbirine eşit olması yani pul resmini çevreleyen çerçevenin ( Formanın ) pul kağıdının tam ortasına basılmış olması hali.
Portföy: Bir anma pulu için bastırılan ve içinde söz konusu anma pulu, bununla ilgili FDC ( İlk Gün Zarfı), kart veya öteki yayınlar bulunan filatelik dosyadır.
Seri: Aynı ad altında çıkarılan pulların her değerini içine alan takıma denir.
Blok: Birbirinden ayrılmamış, üst üste ve yan yana en az 4 pulun meydana getirdiği gruptur.
Lejand: Pul üzerindeki yazılar.
Sarniyer: Pulların albüme tutturulmasına yarayan küçük zamklı kağıt parçası.
Filatelik Zarf: İlk gün ve özel gün damgasını taşıyan özel zarflardır.
İlk Gün Damgalı Zarf: Üzerlerinde bir anma veya sürekli pul serisi yapıştırılıp konuya ait ilk gün damgası ile damgalanmış, yazı ve motifler taşıyan özel zarflardır.
Özel Gün Zarfı: Üzerlerine yapıştırılan pula özel bir filatelik damga basılan, damga konusu ile ilgili yazı ve motifler taşıyan özel zarflardır.
Marj: Pul tabakalarının ve anma bloklarının kenarlarında ve pulların çerçeveleri dışında kalan baskısız kısımlardır.
Posta Kartı: Üzerinde posta karti ibaresi ile alınacak ücreti gösterir pul vb. değer baskılı bulunan resimli veya resimsiz kartladır.
Antiye: Üzerinde pul baskısı bulunan posta kartlarına verilen isimdir.
Perforaj: Tabakalardaki ve anma bloklarındaki pulların birbirinden kolay ayrılabilmeleri için aralarinin zımbalanması işlemidir. Deger: Postada kullanılan değerli kağıtların üzerlerinde rakam ve bazılarında ayrıca yazı ile gösterilen ve bunların postadaki satış fiyatını belirten para tutarı veya bir serideki pullardan herhangi bir serideki pullardan herhangi biri.
Dantel: Perforaj işlemi sonunda pulların kenarlarında meydana gelen dişlerdir.
Emisyon: Bir değerli kağıdın veya pulun tedavüle çıkarılması.
Erör: Değerli kağıtların basımı veya zımbalanması sırasında meydana gelen hata.
Ese: Baskı durumunu, pulu bastıran kuruluşa göstermek için hazırlanan provalardır. Bunlara hazırlık örnekleri de denebilir. Pulun hazırlanmasını görmek yönünden önemlidir. Eseler yalnız Posta İdarelerinin müze veya arşivlerinde bulunur satılmazlar.
Forma: Pul üzerindeki resmin ( Marj Hariç) milimetre olarak boyutu ( 25X40 mm. gibi ).
Tiraj: Pul ve değerli kağıtların baskı adedi.
Filigran: Bazı pulların kağıdında bulunan ve ışığa tutulduğu zaman görülen yazı, çizgi, şekil veya motif gibi özel bir belirtidir. Pulun sahtesinin basılmasını önlemek için kullanılır.
Maksimum Kart: Üzerinde büyütülmüş olarak bir posta pulundaki resim bulunan ve ayrıca basılmış veya yapıştırılmış olarak pulun kendisini taşıyan özel damgalı filatelik kart.
DAMGALAR
Normal Damga: Pullar postada ancak bir defa kullanılırlar. Bunu sağlamak için pullar yapıştırıldıktan sonra posta damgası ile ( Normal, İlk Gün veya Özel Damga ) damgalanarak iptal edilirler.
İlk Gün Damgası: Posta pullarının dolaşıma ( Tedavüle ) çıkarıldıkları gün, pulların konusuyla ilgili yerlerdeki Posta işyerlerinde yalnız bu pulların iptalinde kullanılmak üzere yaptırılan ve üzerlerinde konuya ait yazı ve motifler bulunan tarih damgaları.
Özel Tarih ( Gün ) Damgası: Anma pulu çıkarılmamış bazi önemli olaylar için belirli günlerde ve olaylarla ilgili yerlerdeki açık Posta İşletmesi işyerlerinde, geçerlikte bulunan herhangi bir posta pulunu veya anma blokunu iptal etmek üzere yaptırılan ve üzerlerinde ilgili olduğu olaya ait yazı ve motifler bulunan tarih damgalarına denir.
Damga Kullanılması:
1- İlk Gün Damgası hangi pullara vurulabilir?
-
Resmi pullar hariç diğer pullar tedavüle çıktıkları gün, pulun çıktığı yerde, pula ait özel damga kullanılır. Bu damgalar İlk Gün Damgası olarak adlandırılır ve Yalnız ait oldukları Pula vurulabilir. İlk gün damgalarının ait oldukları bir pul dışına vurulması mümkün değildir.
2- Bir Özel Tarih Damgasını herhangi bir pula vurmak mümkün müdür?
- Tüm damgalarda olduğu gibi şahıslar ve resmi pul kullanma hakkı olmayan kuruluşlar Resmi Pullara Özel Tarih Damgası tatbik ettiremez.
- Tüm damgalarda olduğu gibi Özel Tarih Damgaları da dolaşımda ( Tedavülde ) olan anma pullarına ve sürekli pullara tatbik edilir. 1962 yılından sonra çıkmış olan tüm pullar dolaşımdadır ( Tedavüldedir ).
- Özel Tarih Damgası
a) Zarf üzerindeki pullarda: Yürürlükte olan posta tarifesinde geçerli olan yurtiçi ilk kademe posta ücretini karşılayan pullara tatbik edilebilir.
b) Posta artı üzerindeki pullarda: Yürürlükte olan posta tarifesinde geçerli olan yurtiçi posta kartı posta ücretini karşılayan pullara tatbik edilebilir.
Bu miktarların altında olan pullara tatbik edilmesi mümkün değildir.
3- Damgalarda kullanılması gereken mürekkep ile ilgili bir kısıtlama var mıdır? Filatelistler kendi ıstampalarını, mürekkeplerini getirerek renkli damga yaptırabilir mi?
-İlgili mevzuat gereği filatelik damgalar ancak siyah renkli mürekkep ile tatbik edilebilir, başka bir rengin kullanımı mümkün değildir.
4- Bir pulun üzerine bir’den fazla damga vurulması mümkün müdür?
-
Filatelik damgalar da posta kabul damgaları gibi pulu iptal ederler. Bir pulun üzerine ister filatelik damga olsun isterse posta kabul damgası olsun bir’den fazla damga vurulması mümkün değildir.
5- Saklamak amacı ile, anı amacı ile pul olmadan damga yaptırmak mümkün müdür?
-
Filatelik damgaların Pul olmadan herhangi bir zarfa, kağıda tatbik edilmesi mümkün değildir. Damganın amacı pulun iptal edilmesidir. Pula vurduktan sonra aynı materyalin üzerinde boş bir yere bir kez vurulabilir.